PHAN VĂN THÚY (…-1833) Danh tướng đời Minh Mệnh
Ông Phan Văn Thúy quê làng Đạo Đầu,quận Triệu Phong,tỉnh Quảng Trị,xuất thân là một võ quan làm đến chức Thống chế, tước Chương nghĩa hầu, chiến công hiển hách của ông là trận đánh dẹp quân Xiêm (Thái Lan) giúp vua cứu nguy cho Ai Lao khỏi bị xâm lược.
Ðời Minh Mạng năm 1827, nước Xiêm sau khi thất bại ở Cao Miên, bèn đem quân tiến đánh Vạn Tượng. Vua nước Vạn Tượng là A Nô Thua, con là Chiêu Ba Thắc bị bắt. A Nô phải chạy sang Nghệ An cầu cứu nhà Nguyễn. Minh Mạng liền sai Thống chế Phan Văn Thuý làm kinh lược biên vụ đại thần kiêm trấn thủ Nghệ An đem 2000 quân, 30 con voi sang giúp A Nô để can thiệp cứu Vạn Tượng. Phan Văn Thuý tiến đến Nghệ An dẫn quân tiến lên Tam Ðộng (Ao Lao) A Nô cũng theo về đóng ở đấy. Quân Xiêm nghe quân Nguyễn tiến lên, bèn vội rút về, chỉ lưu lại mấy trăm quân và em A Nô là A Ma Bạt đóng giữ thành Vạn Tượng. Trong khi ấy tù trưởng Trấn Ninh là Chiêu Nội bị nước Nam Chưởng (Luang Prabang) uy hiếp nên dâng đất xin phụ thuộc vào nước Nam. Minh Mạng nhận đất phong Chiêu Nội làm phòng ngự sử quản lý đất Trấn Ninh. Tháng 4 năm 1828 Phan Văn Thuý đem quân lên Trấn Ninh đưa A Nô về Vạn Tượng, nhưng được ít lâu quân Xiêm lại sang đánh A Nô lại thua chạy về Trấn Ninh, bị Chiêu Nội bắt nộp cho Xiêm. Chiêu Nội lại theo Xiêm chống lại triều đình Việt Nam.
Tháng 11 -1829 vua Minh Mạng sai Tạ Quang Cự sang Trấn Ninh đánh bắt Chiêu Nội đưa về kinh thành Phú Xuân và từ đó giao Tạ Quang Cự ở lại quản lý, Trấn Ninh nhập vào bản đồ Việt Nam.
Về sau cuối 1834, quân Xiêm lại đưa quân sang đánh tại vùng đất Ai Lao từ biên giới phía bắc Lào, giáp Thanh Hóa – Nghệ An vào đến biên giới giáp Quảng Trị. Vua Minh Mạng phải phái các tướng đánh đuổi các đạo quân Xiêm, từ đó phần lớn đất Lào sát nhập vào bản đồ Việt Nam cho đến khi Pháp sang xâm chiếm, mới tách đất cũ trả về cho Ai Lao nhưng dưới quyền cai trị của Pháp.
Cuối năm Quý Tỵ (1833) Phan Văn Thúy lâm bệnh tại Quân thứ Biên Hòa, được phép trở về kinh đô Huế điều trị, nhưng về đến Khánh Hòa thì mất. Ông được truy tặng chức Thiếu bảo thụy trung tráng. Tên ông khắc trên bia Võ Công đứng hàng thứ 3 trong số 20 danh tướng triều Nguyễn.
@giaphahophan – wikipedia – wiki
