Eugene Poilane (1887-1964)
người đầu tiên mang cây cà phê đến trồng
ở Khe Sanh, Quảng Trị, Việt Nam.
Nghe nhạc: Giọt buồn không tên
Tôi là người rất yêu miền núi cao Khe Sanh, nơi mà tôi cất tiếng khóc chào đời và lớn lên, tuổi thơ tôi gắn liền với nơi ấy, và những vườn cây cà phê rợp bóng mát, đùa vui dưới những tán cây cà phê thật vui của trẻ thơ. Những khu vườn rộng đầy cây trái, những giống cây mà người Pháp đã mang sang đây trồng. Hôm rồi tôi mới biết đến tên của một người Pháp, ông là người đầu tiên mang cây cà phê sang Việt Nam để trồng ở Khe Sanh, ông tên là Eugene Poilane(Hình phải).
Trên trang website www.poilanecoffee.com chia sẻ: “Eugne Poilane (Portrait) – Eugene Poilane first passed through what became Khe Sanh village in 1918, when it consisted of only one house, that of the engineer supervising construction of Colonial Route 9, the first metaled road road to Laos. Like the Americans who followed, he was captivated by the lush vegetation and thought the red soil as fine as anything in Tuscany. He returned in 1926 to start a coffee plantation, importing chiaricoffee trees and tending them for the ten years they need to become productive”
.
Từ năm 1918 lần đầu tiên Eugene Poilane đến Khe Sanh, ông đã bị quyến rũ bởi thảm thực vật tươi tốt và nghĩ rằng đất đỏ Khe Sanh sẽ tốt với bất cứ thứ gì ở vùng Tuscany của nước Ý. Ông đã trở lại Khe Sanh vào năm 1926 để bắt đầu trồng cà phê, giống cây Chiaricoffee được trồng trên đất đỏ bazan của cao nguyên Khe Sanh.
Ngôi nhà hai tầng đã được xây lên và xung quanh là bạt ngàn cây cà phê. Rồi sau đó nhiều đồn điền của Pháp mọc lên ở khắp các vùng, hương vị cà phê Khe Sanh từ đó bắt đầu lan truyền, nổi danh, trong bản nhạc của Tô Giang đã lấy tựa đề là “Giọt Buồn Không Tên”: “Phòng trà nghỉ chân nghe Thái Thanh ca “Biệt ly”. Anh ngước nhìn tôi qua khói hương thơm cà phê. Giọt buồn không tên lén qua tâm
tư đê mê. mình thức đêm thật khuya.” và rồi người lính đã thốt lên lời hỏi: “Từ ngày xa nhau chinh chiến đưa anh về đâu. Vai súng vượt biên mưa nắng Khe Sanh rừng sâu. Người thân ai cũng nhắc tên anh trong thương yêu. Biết giờ anh chốn nao? “. (Hình phải: Nhà Ông Eugene Poilane tại Khê Sanh)
.
Eugene Poilane sinh ra ở Saint-Sauveur của Pháp, ông đên Việt Nam từ những năm 1909 với công việc của công nhân pháo binh. 1922 Poilane trở thành một nhà thực vật học cho Cục Lâm nghiệp Đông Dương, sau đó ông trở thành nhà khoa học nổi tiếng, sưu tập hơn mấy chục ngàn loài thực vật và lưu giữ tại Viện Bảo tàng lịch sử tụ nhiên quốc gia tại Paris, có nhiều loài thực vật đã mang tên của ông.
Ông đã định cư ở Khe Sanh và trồng cây cà phê từ năm 1926, và cũng ngiên cứu thực vật ở đây cho đến tận 1947. Đến năm 1964 Eugene Poilane bị VC phục kích rồi giết chết tại Khe Sanh. Ông có 10 người con ở Khe Sanh, 5 người con của vợ đầu người Pháp, và 5 người của cô vợ người Việt Nam.(Hình dưới: 3 người con của Ông Eugene Poilane)
Cứ nghĩ rằng tôi biết rất nhiều về Khe Sanh, thế đó mà ngôi nhà này hai tầng của ông Eugene Poilane lần đầu tiên thấy, và không biết nằm ở vị trí nào ở Khe Sanh. Mọi người nói rằng ngôi nhà này nằm bên bờ hồ Khe Sanh, nay chỉ còn nền móng mà thôi, nhà thì không còn nữa. Ba tôi Họa sĩ Đinh Giao Hữu chia sẻ: “Hồ Khe Sanh bây giờ thì trước đó là ngã ba của 3 dòng chảy về đó là: Khe từ Xa re với đập Pháp và Khe Rò (nhỏ). cả 3 gom lại cùng đổ xuống thác đá (dưới cầu bây giờ, trước là thủy điện Khe Sanh). Lòng hồ năm 1975 dân lên lại mới tập trung làm nơi mua bán được gọi là chợ Khe Sanh, khoảng năm 1977-1978 mới chuyển vể dưới này ở làng Thượng Văn, ngôi chợ Khe Sanh của hôm nay. Móng nhà của người Pháp Eugene Poilane này phần móng đang còn ở gần nhà ông Miến!”
Sài Gòn 09/08/2018
Đinh Thanh Hải
@DTH Facebook
Đọc thêm :
North Carolina botanical garden
